Wat is Vipassana meditatie (inzichtmeditatie)?
Vipassana is een meditatietechniek uit het vroege Boeddhisme (Theravada) uit Zuidoost Azië. Vipassana meditatie, ook wel bekend als inzichtmeditatie, wordt beschouwd als de essentie van de leer van Boeddha. De techniek richt zich op het zien van de dingen zoals ze werkelijk zijn door middel van zelfobservatie. Vipassana zegt het al: Vi en Passana vertaald in het Nederlands betekenen helder en zien. Deze vorm van meditatie draait om anders zien, om dieper zien. Zien hoe lichaam en geest functioneren om zo inzicht te krijgen in de werking van lichaam en geest. Vipassana meditatie wordt in het Nederlands daarom vertaald met inzichtmeditatie.
Het uiteindelijke doel is om inzicht te krijgen in de ware aard van het bestaan en zo bevrijd te worden van het (dagelijkse) lijden.
Dat de meditatie in het klassieke Boeddhisme centraal staat, betekent dat ze gezien wordt als een weg naar verlichting. De beoefening ervan leidt tot inzicht in de drie kenmerken van bestaan: Aniccā ( vergankelijkheid), Dukkha (onbevredigendheid) en Anattā (oncontroleerbaarheid).
Hoe beoefen je vipassana meditatie?
Vipassana meditatie kan in vier verschillende houdingen worden beoefend: staand, lopend, zittend en liggend. Centraal staat het ontwikkelen van opmerkzaamheid. (mindfulness) Aandachtig zijn zonder te oordelen, zonder te analyseren, zonder verwachtingen. Het leert je de gekleurde bril af te zetten en de dingen te zien zoals ze werkelijk zijn. Zo ervaar je gaandeweg dat wat zich in lichaam en geest voordoet (lichamelijke sensaties, gevoelens, emoties en gedachten) steeds opkomt en weer verdwijnt. Alles verandert continu, niets blijft hetzelfde. Zodra dat inzicht begint te dagen neem je jezelf, anderen en je omgeving op een andere manier waar. Je reageert anders.
Je ervaart gaandeweg hoe het voelt om – van moment tot moment – écht met het leven in contact te zijn.
Mogelijke uitkomsten van het beoefenen van Vipassana meditatie?
Door het beoefenen van Vipassana meditatie ga je langzaam maar zeker de werkelijkheid zien zoals deze is. Je traint jezelf in het observeren van dat wat zich van moment tot moment in lichaam en geest voordoet. En je doet dat ongekleurd, zonder oordelen, zonder vergelijken en zonder direct te reageren op dat wat er is. Het op deze manier – helder, direct en ongekleurd – kijken naar je eigen ervaringen leidt tot een intuïtief begrijpen van wie, wat en hoe je bent.
Uiteindelijk leidt Vipassana naar de hoogste geestelijke vrijheid, waarbij onwetendheid, begeerte en boosheid hun aantrekkingskracht verliezen. De diepte en de helderheid van de stille meditatie zorgen ook voor meer balans in het dagelijks leven.