Wat is Samatha meditatie?
Samatha is het Pali woord voor ‘kalm’ of ‘kalmte’. Pali is de taal waarin de sutta’s zijn opgetekend. Samatha is een van de technieken die vaak gebruikt worden in de Theravada traditie van het Boeddhisme. De meditatievorm wordt op verschillende manieren begrepen en uitgelegd. In de Birmese traditie van het Theravada is men van mening dat Samatha niet direct leidt tot Vipassana of inzicht. In Thailand echter wordt Samatha benadrukt als een belangrijk onderdeel van de boeddhistische praktijk en beschouwt men het als een hulpmiddel. Wanneer de geest echte kalmte bereikt heeft, kan men snelle en diepe resultaten boeken met Vipassana-meditatie.
Hoe beoefen je Samatha meditatie?
Onder Samatha meditatie vallen die vormen van meditatie die het kalmeren van de geest als voornaamste doel hebben. Samatha wordt ook wel vertaald met concentratie. De aandacht is gericht op één object. Dit wordt ook wel een-puntigheid genoemd.
Dit in tegenstelling tot de beoefening van Vipassana meditatie waarbij de aandacht verspringt van object naar object. Voor beide vormen van meditatie is het noodzakelijk dat de kwaliteit van Opmerkzaamheid in de geest aanwezig is.
Mogelijke uitkomsten van het beoefenen van Samatha meditatie
Het gaat bij het beoefenen van Samatha om het ontwikkelen van geconcentreerde aandacht (Samadhi). Hiervoor doorloop je verschillende fases:
- Allereerst is er Kanika Samadhi: dit staat voor kortstondige concentratie.
- Dan is er Upacara Samadhi: een benaderende concentratie.
- En tot slot is er Appana Samadhi: dit betekent volledige concentratie of absorptie.
Wanneer de geest zo kalm is dat deze onwankelbaar is en Upacara bereikt is, zijn de hindernissen gaan liggen. Dat is het punt waarop de beoefenaar over kan gaan op Vipassana meditatie. Men kan dan de éénpuntigheid loslaten en elk object, een gevoel, een gedachte of sensatie, wat opkomt in de geest observeren.
Sommige leraren leggen minder de nadruk op pure een-puntigheid in het begin van de beoefening. Ze sporen aan om ononderbroken opmerkzaam te zijn op de verschillende objecten die opkomen. Die ononderbroken opmerkzaamheid kan vervolgens ook weer leiden tot diepe vormen van concentratie.
Zo zien we dat opmerkzaamheid (Sati) zowel bij Vipassana meditatie als bij Samatha meditatie cruciaal is.
Ajahn Chah, een invloedrijke meditatieleraar binnen het Theravada-Boeddhisme, en de verspreider van de bostraditie in Europa, vergeleek Samatha en Vipassana met twee uiteinden van een stok: wanneer men één uiteinde van de stok ver genoeg optilt, komt uiteindelijk ook het andere uiteinde van de stok van de grond. Vipassana en Samatha gaan volgens hem dus niet alleen samen, maar horen bij elkaar.